صادرات گاز ترکمنستان به اروپا؛ یک طرح با صدها اما و اگر - انوار بلاگ

به گزارش خبرنگار دفتر منطقه ای خبرنگاران، قربانقلی بردی محمد اف طی هفته های گذشته در رأس یک هیأت از مقامات عالی رتبه این کشور به باکو پایتخت آذربایجان سفر کرد.

وی در این سفر در ملاقات همتای آذربایجانی خود بر گسترش همکاری در زمینه های مختلف از جمله موضوع انرژی تاکید نمود و در ادامه طرفین 17 سند همکاری امضا کردند.

در این زمینه ویکتوریا پانفیلوا کارشناس سیاسی روس در تحلیلی جزئیات این سفر و اقداماتی که در آینده توسط دو کشور و برنامه های که کشورهای فرا منطقه ای برای منطقه در نظر گرفته اند را مورد آنالیز قرار داده است.

در این مطلب آمده است: عشق آباد و باکو با استفاده از زیرساخت های بندری که در دریای خزر دارند، همکاری در حوزه حمل و نقل و ترانزیت در امتداد جهت دریای خزر - دریای سیاه را توسعه می دهند.

توافق در این باره در مذاکرات بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تأیید شد. رؤسای جمهور همچنین در خصوص ایجاد یک سیستم چند جانبه متعادل تأمین انرژی به بازارهای اروپا براساس تنوع جهتها بحث و آنالیز کردند.

بردی محمداف در خاتمه این ملاقات از توافق های دیگر از جمله، همکاری در زمینه انرژی، حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزی، صنایع شیمیایی و نساجی، ساخت و ساز، فناوری، خدمات و ... نام برد.

رئیس جمهور ترکمنستان هم چنین خاطر نشان کرد باکو و عشق آباد در کوشش هستند که کریدورهای ترانزیت حمل و نقل شرق به غرب را به وسیله قلمرو دو کشور ایجاد نمایند. در این راستا از زیرساخت های بندری دو کشور در دریای خزر برای ایجاد خدمات کشتیرانی و حمل و نقل ریلی استفاده می نمایند.

سردار آیتاکوف کارشناس مسائل ترکمنستان نیز در این زمینه گفت: در مارس سال گذشته، بیانیه ای در خصوص توسعه کریدور حمل و نقل بین المللی خزر و دریای سیاه در بخارست امضا شد.

این جهت از بندر ترکمنباشی شروع و به جمهوری آذربایجان می رسد و در ادامه به وسیله راه آهن به باتومی یا پوتی در گرجستان خواهد رسید و در امتداد دریای سیاه به بندر کنستانتسا در رومانی ختم خواهد شد.

وی گفت: موقعیت جغرافیایی مناسب ترکمنستان، هم مرز این کشور با ایران و افغانستان است که می تواند آن را در رده شرکای ممتاز قرار دهد. علاوه بر این، هدف از ایجاد این راهرو، انتقال کالا به وسیله ترکمنستان به افغانستان است که به نفع ناتو است و برگ برنده ای در روابط با اروپا است.

به گفته این کارشناس، اجرای یک پروژه ممکن است به پروژه دیگر آسیب از جمله ساخت خط لوله ترانس خزر آسیب برساند.

وی ادامه داد: یکی از جهتهای جلوگیری نماینده از احداث خط لوله گاز، کریدور حمل و نقل لاپیس لازولی بود که شرکت نمایندگان آن افغانستان - ترکمنستان- آذربایجان - گرجستان - ترکیه بودند.

آیتاکوف مطرح نمود: کارشناسان این احتمال را می دهند که طبق توافق نامه امضا شده در اوایل مارس سال 2020 بین ایالات متحده و طالبان که قرار است ارتش آمریکا خاک افغانستان را ترک کند، این کریدور برای ترانزیت و حمل و نقل تجهیزات آمریکایی مورد استفاده قرار گیرد.

وی اضافه نمود: اما این موضوع بیانگر این نیست که ایالات متحده افغانستان را ترک کند، زیرا ممکن است این کریدور برای انتقال اسلحه و مواد غذایی برای نیروهای ناتو استفاده گردد. این جهت اهمیت ویژه ای برای انتقال احتاقتصادی کالاهای آمریکایی و کشورهای غربی حاضر در افغانستان دارد.

به گفته آیتاکوف، این امکان وجود دارد که کلیه محموله ها به صورت تجاری و بشردوستانه ثبت شوند در نتیجه این موضوع از حساسیت ایران و روسیه به عنوان دو کشور ساحلی خزر کم گردد.

اما دومین مورد مذاکرات روسای جمهور آذربایجان و ترکمنستان که کم اهمیت هم نیست همکاری مربوط به بخش انرژی بود که در باکو آنالیز شد.این مورد عرضه گاز ترکمنستان به بازارهای اروپا بود. بردی محمداف با توجه به مسائل داخلی و بحران اقتصادی در کشورش، به دنبال فرصتی برای پیوستن به پروژه خط لوله انتقال گاز جنوب است.

خاطر نشان می گردد که کمیسیون اروپا خط لوله گاز ترانس خزر را در لیست پروژه های اولویت دار قرار داده است.

لوبومیر فروبورت، نماینده اتحادیه اروپا در ترکمنستان خاطر نشان نموده است که قرار است در سه ماهه اول سال 2020 یک سمپوزیوم در عشق آباد برگزار گردد که هدف آن بحث در خصوص اقدامات خاص و اجرای استراتژی اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی است که در سال 2019 تصویب شده است. یکی از جهات این توافق انرژی است.

فروبورت معتقد است ترکمنستان از همکاری فعال با اتحادیه اروپا منفعت بسیار خواهد برد.

ایلگار ولی زاده رئیس کلوپ قفقاز جنوبی نیز در این زمینه گفت: پروژه خط لوله انتقال گاز خزر، که باید ترکمنستان و آذربایجان را به هم وصل کند، از دهه 1990 مورد بحث و آنالیز قرار گرفته و برای صادرات گاز ترکمنستان به غرب طراحی شده است. با این حال، مذاکرات و شرایط منجمد شده است که دلایل خاص خودش را دارد.

وی گفت: تنها داشتن آرزو برای کمیسیون اروپا یا عشق آباد کافی نیست که باید این خط لوله احداث گردد، هر چند که اجرای آن از نظر فنی سخت نیست. آنچه مورد احتیاج است، گذاشتن 300 کیلومتر خط لوله بین بخش ترکمنی و آذربایجانی خزر است.

به عنوان مثال خطوط لوله گاز Nord Stream در شمال و ترکیه در شرایط سخت تر ساخته شدند. اگر این پروژه ها به اجرا در آمدند، پس اجرای پروژه خزر، کار سختی نیست. سوال اینجاست که چه کسی سازنده این خط لوله خواهد بود؟ چه کسی در ساخت این پروژه سرمایه گذاری می نماید؟

غالباً گفته می گردد که این پروژه می تواند با هزینه سازمان های اقتصادی بین المللی مانند بانک بازسازی و توسعه اروپا یا بانک توسعه آسیایی اجرا گردد. اما در حال حاضر هیچ کدام از آنها خواستار چنین پروژه ای نیستند.

این کارشناس همچنین به این نکته توجه داشت که سالهاست کنسرسیومی ایجاد نشده است، هیچ گونه اطلاعاتی درباره میزان گاز عرضه شده به بازارهای غربی وجود ندارد، بنابراین تعیین نیست که قطر لوله باید چقدر باشد. این یک مسئله مهم است. تعیین نیست که گاز ترکمنستان با چه قیمتی عرضه خواهد شد، قیمت ترانزیت چقدر باید باشد و بطور کلی مذاکرات تعیینی صورت نگرفته است.

فرض بر این است که ترانس خزر به سیستم کریدور جنوب متصل خواهد شد که حجم تعیینی را برای تأمین نمایندگان خارجی اختصاص می دهد، اما این حجم اندک است و می تواند حداکثر 10 میلیارد متر مکعب باشد که تنها برای آذربایجان کافی است و اگر تصمیمی در خصوص پمپاژ گاز ترکمنستان گرفته گردد، ضروری است ظرفیت این کریدور قویتر گردد و افزایش یابد.

اما موضوع اساسی این است که طرف ترکمن هنوز در خصوص عرضه گاز خود به بازارهای کشورهای خاص مذاکرات اساسی با خریداران اروپایی انجام نداده است. اظهارات عمومی پس از سفر بردی محمداف به آلمان و چند کشور اروپایی دیگر وجود دارد اما تا به امروز هیچ اطلاعاتی درباره توافق های بدست آمده موجود نمی باشد.

همچنین این نکته را باید در نظر گرفت که در سالهای اخیر در کشورهای حوضه خزر افزایش چشمگیری در فراوری هیدروکربن مشاهده نشده است. همه داده ها و پیش بینی ها نشان می دهد که نباید انتظار ظهور فراوری حجم اضافی گاز در ترکمنستان را داشت. علاوه بر این، شرایط بارگیری خطوط لوله انتقال گاز صادراتی ترکمنستان خیلی هم مسرور نماینده نیست.

خط لوله گاز ترکمنستان - چین 36 میلیارد متر مکعب است و ظرفیت لوله 55 میلیارد متر مکعب. خطوط لوله در جهت ایران فعلا کار نمی نماید. هر چند که برای آن 20 میلیارد متر مکعب طراحی شده است.

خط لوله تاپی ترکمنستان - افغانستان - پاکستان - هند پیش بینی مقدار حجم تعیینی را دارد اما برای ترانس خزر هنوز هیچ حجم تعیینی پیش بینی نشده است.

انتهای پیغام/ح