چین بزرگ ترین واردکننده کالا از ایران است ، ایران طولانی ترین شبکه ریلی در خاورمیانه را دارد - انوار بلاگ

به گزارش گروه اقتصادی خبرنگاران، مؤسسه تحقیقاتی فیچ در گزارش خود از چشم انداز صنعت حمل ونقل بار و کشتیرانی ایران می گوید تحریم ها تاحدودی به ایران کمک کرده تا اقتصاد خود را در مقایسه با رقبای منطقه ای متنوع تر کند، مسئله ای که در سهم 12 درصدی تولیدات صنعتی از تولید ناخالص داخلی ایران نمایان است.

مشروح گزارش به شرح زیر است:

کل شبکه حمل ونقل ایران به دلیل محدود بودن سرمایه گذاری در طول سال ها، نیازمند توسعه و ارتقا است. شبکه های جاده ای و ریلی در سطح استاندارد های منطقه هستند، اما به طور ویژه خطوط ریلی باید ارتقا پیدا کنند و برقی شوند. بندر ها و فرودگاه ها بیشترین ضربه را از تحریم ها خورده اند. سالخورده بودن ناوگان هوایی ایران نیز باعث بروز نگرانی هایی در مورد امنیت پروازی شده است.

جاده

جاده ها متداول ترین راه حمل ونقل در ایران هستند و برای پاسخگویی به نیاز های وارداتی ایران توسعه داده شده اند. پیش بینی کرده ایم حمل ونقل بار از طریق جاده 65 درصد کل حمل ونقل بار در ایران را طی سال 2020 به خود اختصاص دهد. این رقم در سال های بعد افزایش خواهد یافت و در سال 2029 به 71 درصد خواهد رسید.

صادرات محصولات صنعتی و کشاورزی ایران و واردات کالا های سرمایه ای، فلزات و مواد غذایی از جهت جاده ای انجام می شود. ایران از طریق خطوط جاده ای دسترسی خوبی به همسایگان دارد و از طریق آن ها به سایر کشور های خاورمیانه، آسیای مرکزی و آسیای جنوب شرقی دسترسی پیدا می کند. ایران جهت ترانزیت مهمی برای هفت همسایه خود محسوب می شود. مهم ترین عامل تهدیدکننده شبکه جاده ای ایران، نرخ بالای تصادفات است که باعث خسارات زیاد و تأخیر در انتقال کالا ها می شود.

ایران دومین نرخ مرگ ومیر براثر تصادفات جاده ای را در منطقه خاورمیانه دارد و از این لحاظ در جهان در رتبه هشتم قرار گرفته است. رانندگی نامناسب، تعمیر و نگهداری ناکافی جاده ها و وجود وسائل نقلیه غیر ایمن از جمله دلایل بالا بودن میزان تصادف در ایران است.

ریل

شبکه ریلی بخش مهمی از حمل ونقل بار در ایران را برعهده دارد و خطوط آهن ایران ارتباطات خوبی با شبکه ریلی همسایگان دارند. بر اساس پیش بینی ما، این شبکه از سهم 35 درصدی در بازار حمل ونقل بار ایران برخوردار خواهد بود. عمدتاً کالا های کانتینری مثل محصولات صنعتی و کشاورزی، سوخت و پنبه از طریق خطوط ریلی حمل ونقل می شوند. انتظار می رود با افزایش سرمایه گذاری داخلی در این بخش، شرایط خطوط ریلی بهبود پیدا کند و جایگاه ایران به عنوان محور جهت های تجاری بین اروپا و آسیا تقویت شود.

طول خطوط ریلی ایران در حال حاضر 8484 کیلومتر است که 94 کیلومتر از این رقم خطوط پهن و بقیه خطوط استاندارد معمولی هستند. ایران طولانی ترین شبکه ریلی در خاورمیانه را دارد. تهران از طریق ریل به بیشتر شهر های مهم مثل تبریز، شیراز، مشهد و زاهدان و بندر های مهمی مثل بندرعباس و بندر امام خمینی متصل شده است. پروژه هایی برای توسعه شبکه ریلی کشور در دست اجراست که در میان مدت و بلندمدت باعث افزایش ظرفیت این شبکه خواهد شد.

ایران از طریق شبکه ریلی خود به پنج کشور همسایه متصل است، اما فقط با ترکیه و عراق تطابق ریلی دارد. هماهنگ نبودن شبکه ریلی ایران با سه کشور دیگر باعث تأخیر در حمل کالا و افزایش هزینه ها می شود. به علاوه، شبکه ریلی ایران عمدتاً فرسوده است و نیاز به سرمایه گذاری دارد. کیفیت پایین ریل ها باعث کاهش سرعت قطار ها و افزایش خطر حوادث شده است. انتظار می رود در میان مدت، با سرمایه گذاری چینی ها کیفیت شبکه ریلی ایران افزایش یابد. دو کشور توافق هایی را برای توسعه خطوط سریع السیر، برقی سازی خطوط و ریل گذاری جدید امضا کرده اند.

هوا

بخش حمل ونقل هوایی ایران سال هاست تحت تحریم قرار گرفته است و به همین دلیل شرکت های هواپیمایی داخلی نتوانسته اند ناوگان فرسوده خود را نوسازی کنند. در نتیجه، شاهد ضعیف بودن استاندارد ایمنی در این حوزه هستیم و بخش حمل ونقل هوایی ایران نتوانسته است ارتباطات بین المللی خود را به خوبی توسعه دهد. بخش حمل بار نیز توسعه نیافته باقی مانده است. بعید است قرارداد های خرید هواپیما که بعد از برجام امضا شد عملی شود، بنابراین نباید انتظار داشت شرایط بخش حمل ونقل هوایی ایران طی سال های آینده بهبود پیدا کند.

ایران تعداد زیادی فرودگاه دارد. شلوغ ترین فرودگاه ها در تهران مستقر هستند. حمل ونقل هوایی در داخل ایران فعال است و هر روز پرواز های بسکمک بین شهر های مختلف انجام می شود.

مسائل امنیتی و زیرساخت نامناسب موانع توسعه حمل ونقل هوایی بار در ایران هستند. ایران در مقایسه با دیگر کشور های منطقه، جایگاه متوسطی از نظر حمل ونقل هوایی بار دارد. ایران از این نظر در رتبه 8 خاورمیانه و شمال آفریقا قرار گرفته است.

کشتیرانی

تحریم ها ضربه سختی به بندر های ایران زده اند. تحریم ها به طور خاص فعالیت بندر های ایران و خطوط کشتیرانی دولتی را هدف قرار داده اند. شرکت های کشتیرانی بین المللی نیز براثر تحریم ها از ورود به بندر های ایران منع شده اند که این مسئله موجب محدود شدن تجارت دریایی ایران شده است.

درعین حال ایران بندر های مهمی در حاشیه خلیج فارس و دریای خزر دارد و از این طریق با جهت های تجارت دریایی در ارتباط است. بندر های دریای خزر نقش مهمی در واردات غلات به ایران از روسیه و قزاقستان دارند. نفت که مهم ترین کالای صادراتی ایران است از طریق ترمینال های نفتی خارک، سیری، لاوان، بندرعباس و عسلویه صادر می شود.

تجارت

در پی روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و بازگشت تحریم ها، تجارت ایران به ویژه با کشور های اروپایی کاهش قابل ملاحظه یافته است. هیچ یک از پنج کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس در بین پنج مقصد اول صادرات ایران قرار ندارند که این نشان دهنده اثر تحریم ها بر تجارت خارجی ایران است؛ بنابراین ایران در صدد یافتن شرکای تجاری جدید در آسیای جنوبی و آسیای مرکزی برآمده است. به همین دلیل، ایران اکتبر 2019 موافقت نامه تجارت ترجیحی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا کرد و طی بازه پنج ماهه بعد از آن، حجم تجارت خود با این اتحادیه را به 1.5 میلیارد دلار رساند. قرار است این موافقت نامه دو سال پس از امضای آن، یعنی در اکتبر 2021، به موافقت نامه تجارت آزاد تبدیل شود. توافق تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا جذابیت بسکمک برای ایران دارد و در میان مدت و بلندمدت می تواند به رشد اقتصادی ایران کمک کند.

اقتصاد ایران توانسته است در چند دهه از خود در برابر تحریم ها محافظت کند. حتی می توان گفت تحریم ها تاحدودی به ایران کمک کرده تا اقتصاد خود را در مقایسه با رقبای منطقه ای متنوع تر کند. بخش خدمات و صنعت در اقتصاد ایران با تمرکز بر بازار داخلی از پویایی خوبی برخوردار است. سهم تولیدات صنعتی در تولید ناخالص داخلی 12 درصد است، رقمی که بسیار بیشتر از کشور های دیگر منطقه مثل امارات، لبنان، قطر و کویت است.

ایران همچنین توانسته ارتباطات تجاری خود را با متحدانی مثل چین حفظ کند. چین بزرگ ترین صادرکننده کالا به ایران و بزرگ ترین واردکننده کالا از ایران است. بااین حال تحریم ها، کاهش قیمت نفت و کند شدن رشد اقتصاد چین بر اثر شیوع کرونا فشار سنگینی بر اقتصاد ایران در کوتاه مدت و میان مدت وارد می کند.

منبع: رادار اقتصاد