عضو هیئت علمی دانشگاه:پژوهش در راستای کشف مطالبات مردم باشد - انوار بلاگ

خبرنگاران-زینب زینال زاده:وقتی سخن از تحقیق و پژوهش به میان می آید، ذهن ها به کارهای تحقیقاتی و خاتمه نامه های دانشگاهی و مقاله های استادان معطوف می شود.همه گمان می کنند کارهای پژوهشی، در راستای بررسی نقاط قوت و ضعف یک معضل یا پدیده انجام می شود و این تفکر، همگانی شده است. دکتر علی دشتی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد و دبیر هیئت رئیسه شورای عالی استان ها، نظر متفاوتی دارد و می گوید: تحقیقات برای اینکه کاربردی شود باید در راستای کشف مطالبات و خواسته های مردم باشد. او در این گفت وگو توضیحات بیشتری از نقش و جایگاه تحقیق و پژوهش در مدیریت شهری و دلایل نقاط ضعف پژوهش ها در کشور و کلانشهر تهران ارائه می دهد.

تهران شهر زیست پذیر و شهروند مشارکت پذیر یکی از شعارهای مدیران شهری بوده و هست. هدف از این شعار جلب مشارکت شهروندان است. آیا تحقیق و پژوهش درباره چگونگی جلب مشارکت شهروندان ضرورت دارد و اجرا شده است؟

در دوره معاصر در بسکمک از کشورها مدیران و مسئولان به دنبال شهرسازی و شهرداری مشارکتی هستند. یعنی دوره برگزاری انتخابات و انتخاب یک فرد به عنوان مدیر و فراموشی افراد انتخاب کننده، گذشته است. به عبارت دیگر در دوره معاصر مدل های مدیریت شهری منوط به حضور و مشارکت شهروندان است. بنابراین مشارکت شهروندان در جامعه امری لازم و ضروری است و پیش نیاز جلب مشارکت ، وجود پژوهش ها و زیرساخت های فکری و فرهنگی است تا بتوان از طریق آنها به نظرات شهروندان دست یافت. پس در یک کلام، برای مشارکت شهروندان در مدیریت، نیاز به شناخت و فهمیدن نیازهای مردم و اولویت بندی آنهاست و این امر محقق نمی شود مگر با برقراری اتصال میان تحقیق و نیازهای مردم.

آیا تصمیم گیری بر اساس تحقیقاتی که بر گرفته از نیاز شهروندان است، منطقی و کارگشاست؟

وقتی پژوهش ها در راستای شناخت و کشف نیازهای شهروندان و مردم جامعه باشد و تصمیم ها منطبق بر مقتضای محلی گرفته شود، بی تردید منطقی و کارگشا خواهد بود. در اصل 100 قانون اساسی به صراحت درباره اداره امور هر بخش از شهر و روستا و استان مواردی ذکر شده است و براساس همین اصل، تصمیم ها باید جزئی باشد و این کار از طریق برقراری ارتباط عمیق تر و دقیق تر با مردم محقق می شود. تصمیم گیری در ابعاد جزئی نکته بسیار مهمی است که به نظر بنده در این مورد مرتکب غفلت شده ایم و به همین دلیل در جلب مشارکت شهروندان، آن گونه که باید و شاید پیروز نبوده ایم.

آیا تحقیق و پژوهش می تواند در مدیریت بهتر شهر به مدیران ارشد و میانی کمک کند؟

بی شک این اتفاق می افتد. برای اداره بهتر شهر، نیاز به شناخت مقتضیات محلی، ویژگی ها و خواسته های مردم است. بنابراین اگر مدیران شهری یا مدیران هر نهادی نتوانند با مردم ارتباط برقرار کنند از خواسته و انگیزه آنها دور می شوند و در چنین شرایطی پژوهش نقطه مهمی محسوب می شود و می تواند این ارتباط را برقرار کند.

به نظر می رسد، تحقیقات و پژوهش ها در کشور از جایگاه خاصی برخوردار نیستند. آیا این موضوع صحت دارد؟

نمی توان به صراحت در این باره صحبت کرد،اما تحقیق و پژوهش نیاز به بودجه دارد و در کشور بودجه ای که به این کار اختصاص داده می شود، کم است، ولی با همین کمبود هم پژوهش هایی انجام می شود. نکته مهم این است که در جهت دهی نوع پژوهش ها با مشکل روبرو هستیم و آن گونه که باید و شاید پژوهش ها، کاربردی و قابل استفاده نیستند.

چگونه می توان پژوهش ها را کاربردی کرد؟

بیشتر پژوهش هایی که در دانشگاه ها و در سطوح کارشناسی ارشد و دکتری انجام می شود، مباحث شکلی و ظاهری را در بر می گیرند و به امکان و شیوه استفاده و کاربردی شدن آنها فکر نمی شود. بنابراین پژوهش ها اگر با فکر و ایده انجام و به سمت و سوی کاربردی شدن سوق داده شوند، بی تردید گره ای از مسائل را باز می کند. آسیب دیگری که پژوهش و تحقیقات را تهدید می کند، این است که پژوهش ها، مدیریت محور یا به عبارتی مدیر زده می شوند. به این معنا که از افرادی که خودشان مدیر هستند، می خواهیم پژوهش های مربوطه را انجام دهند. این کار درست نیست و برای اینکه تحقیقات، راهبردی شوند باید از افراد خارج از مجموعه که غرق در سیستم اداری نیستند و رویکرد مشخصی دارند، استفاده شود. به عبارت بهتر تلفیقی از نظر مدیران اجرایی و متخصصان بیرون مجموعه که بتوانند نیازهای اداره و شهر را به درستی تشخیص دهند، در رأس پژوهش ها قرار گیرند و از مدیرزدگی و آرمانگرایی پرهیز کنند.

چنددرصد طرح ها با پشتوانه تحقیق و پژوهش اجرا می شود؟

به طور کلی نمی توان در این باره درصدی را اعلام نمود زیرا بسکمک از پروژه ها و طرح ها ابلاغی هستند و به همین دلیل بدون پشتوانه مطالعاتی اجرایی می شوند. متأسفانه طرح ها و پروژه ها به ویژه پروژه های شهری، بلندمدت نیستند و باید در فرصت کوتاهی اجرایی شوند و همین شتاب زدگی مانع از تحقیقات و آسیب شناسی طرح ها می شود و ممکن است پس از اجرا، مسائلی داشته باشند. اگر طرح ها و پروژه ها با مطالعه و تحقیق و پژوهش پیش بروند و از همان ابتدا پیوست های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی داشته باشند، بی شک اجرای آنها به نفع مردم و حاکمیت خواهد بود.

کلانشهر تهران سال های زیادی است که با معضل ترافیک دست و پنجه نرم می کند. چرا تا به امروز پژوهشی برای رهایی از این معضل انجام نشده است؟

ترافیک معضلی است که تنها یک ارگان در آن دخیل نیست و عوامل زیادی در به وجود آمدنش سهم دارند. درباره انجام نشدن پژوهش و تحقیق در این مورد، نمی توان گفت هیچ پژوهشی انجام نشده است. کارهایی در این زمینه اجرا شده و تا حدودی کارگشا بوده اما تا وقتی همه نهادها و ارگان های مربوطه پای کار نیایند، نه تنها تحقیقات حاصلی نخواهد داشت بلکه این معضل هم برطرف نمی شود.

منبع:ویژه نامه شهرپژوه