تاثیر مدیریت استرس در بیماران مبتلا به MS - انوار بلاگ

به گزارش خبرنگاران، بیماری مالتیپـل اسکلروزیس یا به اختصار MS، یکی از مهم ترین بیماری های سیستم عصبی مرکزی و از شایع ترین بیماری های نورولوژیک در انسان است که می تواند به بروز ناتوانی در افراد منجر گردد. این بیماری، بیشتر در بزرگسالان بین 15 تا 50 سال بروز می نماید و البته نسبت ابتلای زنان در مقایسه با مردان 2 تا 3 برابر بیشتر است. بنا بر آمار و اطلاعات موجود، حدود دو و نیم میلیون نفر در جهان و پنجاه هزار نفر در ایران به MS مبتلا هستند. سیر این بیماری در زنان شایع تر است.

به اعتقاد متخصصان، ارتباطی قوی بین استرس و عود بیماری MS وجود دارد و اکثر بیماران، تشدید علائم بیماری در زمان استرس را گزارش می نمایند. درواقع، در طول زمان استرس، انرژی بیشتری برای فکر کردن و حل مسائل زندگی روزانه ضروری است و این تحلیل انرژی، باعث خستگی و اختلال در عملکرد روزانه بیماران می گردد.

تشدید بیماری فوق غیرقابل پیش بینی است و در 85 تا 90 درصد موارد دوره های تشدید علائم بیماری دیده می گردد. یکی از ابعاد مهم روان شناختی در بیماران MS که تحت تأثیر بیماری و استرس های ناشی از ادراک بیماری است، میزان تاب آوری این بیماران است.

مطالعات نشان می دهند که تاب آوری بیماران MS نه تنها از افراد سالم، بلکه از مبتلایان به دیگر بیماری های مزمن نیز کمتر است.

در رابطه با این موضوع، پژوهشگرانی از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران و دانشگاه خوارزمی مطالعه ای را انجام داده اند که در آن، اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوۀ شناختی رفتاری بر افزایش تاب آوری در زنان مبتلابه مولتیپل اسکلروزیس یا MS مورد آنالیز واقع شده است.

در این پژوهش نیمه تجربی، 120 نفر از بیماران زن مبتلابه بیماری فوق که عضو انجمن MS شهر تهران بودند، مشارکت داشته اند. این افراد در مرحله اول پژوهش، به سؤالات یک پرسش نامه تخصصی پاسخ دادند و سپس، محققان بر اساس تجزیه وتحلیل پاسخ ها، 30 نفر از بیمارانی را که در مقیاس تاب آوری، نمره کمتر از 50 داشتند، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب کردند. این افراد، در دو گروه، شامل یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل قرار گرفتند و سپس برای گروه آزمایش، یک فرایند مداخله آموزشی مدیریت استرس به شیوه شناختی - رفتاری در 8 جلسه یک ساعت و نیمه گروهی انجام شد. ولی بیماران گروه کنترل، هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند.

نتایج آنالیز های پژوهش فوق نشان داد که درمان مدیریت استرس به شیوه شناختی - رفتاری در افزایش میزان تاب آوری بیماران مبتلابه MS به طور ویژه ای مؤثر است.

در این خصوص، کیانوش زهراکار، دانشیار گروه مشاوره دانشکده روان شناسی دانشگاه خوارزمی و همکارانش در این تحقیق می گویند: با توجه به این که بین تاب آوری ضعیف، افزایش استرس و فعال سازی بیماری MS رابطه ای قوی وجود دارد، به نظر می رسد افزایش تاب آوری در این بیماری از اهمیت بسزایی برخوردار باشد. مداخله بکار رفته در این پژوهش به افراد مبتلابه MS یاری می نماید که در ابتدا، موقعیت های استرس زا را شناسایی نمایند و سپس آن ها را با راهبردهای مؤثر مقابله با این موقعیت ها مجهز می سازد و با ارتقای مؤلفه های تاب آوری که شامل کنترل در شرایط تهدیدآمیز، تعهد و به چالش کشیدن مسائل است، سبب افزایش تاب آوری می گردد. به این ترتیب روش فوق می تواند به عنوان مداخله ای سودمند برای افزایش تاب آوری کاربرد داشته باشد و درنهایت سبب ارتقای بهداشت روان و سلامت زنان مبتلابه MS گردد و در مراکز آموزشی و بهداشتی مفید واقع گردد.

این محققان می افزایند: در این درمان چون بین حمایت اجتماعی با تاب آوری و تاب آوری با سلامت روان همبستگی قابل توجهی وجود دارد، با تقویت روابط اجتماعی و بازیابی عوامل حمایت اجتماعی، تاب آوری زنان افزایش می یابد. همچنین با تأکید بر مؤلفه های شناختی ازجمله نگرش ها و افکار منفی، بر جایگزین کردن ارزیابی های شناختی غیر واقع گرایانه با ارزیابی های واقع گرایانه تمرکز ویژه ای می گردد. این رویکرد می تواند به رهاسازی افراد از افکار ناخواسته، عادت ها و الگوهای رفتاری ناسالم یاری کند. ازاین رو بیمار به توانایی های خود پی می برد و تاب آوری او با تعویض نقش در زندگی افزایش می یابد.

بر این اساس، فرد با افزایش مهارت های شناختی - رفتاری حس قوی تری از کنترل را در خود ایجاد می نماید. این حس افراد را متقاعد می نماید موقعیت های غیرقابل کنترل را در اختیار خود درآورند. در واقع، این مداخله با تمرکز بر مؤلفه های تعهد، کنترل و مبارزه جویی باعث افزایش سرسختی و درنتیجه ارتقای تاب آوری می گردد.

یافته های فوق در فصل نامه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران منتشر شده اند. این نشریه متعلق به انجمن علمی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران است.