بازسازی آپارتمان: انتقاد یک استاد دانشگاه و کارشناس بازسازی از کنار گذاشتن استادکاران بازسازی - انوار بلاگ

جهت دریافت خدمات بازسازی آپارتمان با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. از طراحی پلن بازسازی تا اجرای جز به جز بازسازی منزل، ویلا و ساختمان اداری تخصص ماست.

در سالهای اخیر نقدهای زیادی به شیوه بازسازی بناهای تاریخی ایران وارد شده است. منتقدان کنار گذاشتن متخصصان حوزه بازسازی، تغییر کاربری بناهای تاریخی به منظور حفظ و احیای آنها و بازسازی های عوام پسندانه با هدف زیباسازی بناهای تاریخی را از جمله عواملی میدانند که به هویت بنای تاریخی آسیب میزند و معتقدند اگر این فرایند ادامه دار باشد ممکن است خیلی از آثار و بناهای تاریخی ایران به ورطه نابودی کشیده شوند. اسکندر مختاری از جمله کارشناسان و متخصصان بازسازی بناهای تاریخی است که در حدود 12 سال گذشته از این حوزه تخصصی دور نگه داشته شده و حالا بیشتر به کار تدریس مشغول است. او که درباره این چالش ها حرف هایی برای گفتن دارد، از اوضاع و احوال بازسازی و آنچه بر سر بازسازیگران آمد نیز سخن گفت.

مختاری پیرامون انتقاد یک استاد دانشگاه و کارشناس بازسازی از کنار گذاشتن استادکاران بازسازی گفت: در حال حاضر، بازسازی در سطوح مختلف درحال انجام است، این درحالی است که بعضی از این بازسازی ها اصولی است و بعضی دیگر غیراصولی، به این معنا که شخصی چون من نمی تواند آن را تایید کند. اشکال اصلی بازسازی های امروز را آنجا میدانم که روش کار تغییر نموده و روش پیمانکاری جایگزین روش امانی شده است. به این صورت که سامانه هایی برای انجام امور بازسازی پیش بینی شده اند و پیمانکاران باید در این سامانه ها قیمت های پیشنهادی خود را بدهند. در نتیجه، انتخاب از میان پیمانکارانی صورت میگیرد که توان ضعیف تری دارند و قیمت های پایین تری مشخص نموده اند.

این کارشناس بازسازی با اعتقاد بر اینکه سیستم پیمانکاری برای بناهای تاریخی صدمه زننده است، اظهار کرد: به نظر من روش امانی (حضور استادکاران و کارگران ماهر) که در گذشته انجام میشد، بهتر است و علت این است که بازسازی، علاوه بر اینکه به شناخت و مطالعه قبل از اجرا احتیاج دارد، ممکن است دچار مسائل تازه و پیش بینی نشده گردد و تنها با مهارت استادکاران میتوان برای چنین مسائلی راه چاره پیدا کرد. برای بازسازی یک بنای تاریخی فقط اکتفا به نیروی کارشناسی کفایت نمی کند، اما در سیستم پیمانکاری از هر کارگر و کارشناسی استفاده می گردد که ممکن است مهارت های لازم استادکاران را نداشته باشند.

او مشکل دیگر این حوزه را نداشتن تجربه کارشناسان دانست و در این باره شرح داد: تحصیل در رشته بازسازی در آموزشگاه ها، دانشگاه ها و گرفتن مدرک کفایت نمی کند. فعل بازسازی احتیاجمند تجربه است و کارشناسان بازسازی که تحصیلات آموزشگاهک دارند باید با استادکاران همکاری نمایند و از تجربیات آنها بهره مند شوند تا به پختگی لازم برسند. در حال حاضر روش استاد و شاگردی منسوخ شده است و این موضوع به امر بازسازی لطمه می زند.

مختاری در ادامه اعلام کرد: برای سنجش شرایط بازسازی بناهای تاریخی باید بازسازی هایی که صورت گرفته یا در حال اجرا است، ارزیابی گردد، اما میراث فرهنگی چون در این ماجرا ذی نفع است، نباید این ارزیابی را انجام دهد، بلکه کارشناسان بیطرف باید از پروژه های شاخص بازدید نمایند و ببینند چقدر از بازسازی این پروژه ها اصولی صورت گرفته است. نمیتوان همینطوری گفت که تمام پروژه های بازسازیی کشور غیراصولی انجام می گردد یا برعکس.

این بازسازیگر در ادامه با اشاره به اینکه حدود 12 سال از فعالیت های عملی در این زمینه دور بوده و به تدریس مشغول است، مشکل دیگر بازسازی در ایران را دور نگه داشتن متخصصان واقعی این حوزه ذکر کرد.

او اضافه کرد: اشخاصی که تجربه بازسازی دارند از حیطه بازسازی دور نگه داشته شده اند و هیچ نظرخواهی از آنها نمی گردد. بسیاری از همکاران و دوستان را در این زمینه می شناسم که حاضرند داوطلبانه و به صورت رایگان این کار را انجام دهند و حتی در دوره قبل هم این موضوع را پیشنهاد دادم که به جایی نرسید. من در حال حاضر فقط در دانشگاه ها تدریس می کنم و هیچ آموزش عملی دیگری ندارم و پیشنهادم این است که تا زمانی که ما هستیم از ظرفیت هایمان بهره ببرید. این کار نه هزینه ای دارد و نه دستگاه نظارتی بر آن وجود دارد که مسئله ای ایجاد کند. با برگزاری کارگاه های آموزشی میتوان به تجربه بسیاری از بازسازیگران تازه کار اضافه کرد.

مختاری سپس با طرح این پرسش که کارشناسان میراث فرهنگی در چه مراکزی دوره دیده اند؟ گفت: در سازمان ملی حفاظت آثار باستانی، کارشناسی که بکار گرفته می شد دوره های شش ماهه با استادانی همانند استاد پیرنیا را میگذراند. با این اقدام متوجه مسئولیت خود میشد و بنای تاریخی را فقط یک جسم نمی دید و متوجه میشد که این بنا یک عنصر فرهنگی است. باید بگویم از ابتدا اوضاع اینگونه نبود. ما استادکارانی داشتیم که 30 سال برایمان کار می کردند، در حال حاضر استادکاری نداریم و همه کارمندانی هستند که بیشترشان تخصص ندارند و سفارشی روی کار آمده اند و نمیدانم الان اگر از دانش آموختگان بازسازی بخواهیم ملات بازسازی یک بنا را بسازند، چند نفرشان می توانند این کار را انجام دهند.

این استادیار دانشگاه با بیان اینکه باید در بازسازی بناهای تاریخی نگرش و ساختارها را تغییر دهیم، گفت: در گذشته هر فرد که بازسازی انجام میداد به آن عرق داشت و کار جزئی از حیثیت او بود، درحالیکه الان اینطور نیست.

مختاری بعلاوه تغییر کاربری بعضی از بناهای تاریخی را راه نجاتی برای حفظ و احیای این آثار دانست و در ادامه با اشاره به این که باید به موضوع بازسازی بعضی آثار با چشم باز نگاه و درست قضاوت کرد، اضافه کرد: زمانی است که موضوع بازسازی آثار شاخصی مانند کاخ گلستان یا بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در میان است که باید با سختگیری بیشتری این بازسازی انجام گردد، اما یک زمان بازسازی آثاری مطرح است که بی نظیر نیستند و همتای آنها وجود دارد، مانند خانه های دوره معاصر. در این صورت، سختگیری کمتری برای بازسازی این بناها وجو دارد، بویژه آنکه تغییر کاربری این بناها راه نجات آنها است.

این کارشناس بازسازی اعلام کرد: بیشتر قضاوت هایی که درباره تغییر کاربری برای احیای بناهای تاریخی می گردد، مبنی بر این است که تمام بناهای تاریخی را هم شأن می دانند، در حالی که بازسازی یک خانه دهه 40 و بقعه شیخ صفی الدین دو موضوع فرق دارد و باید دید قضاوت ها متوجه کدام آثار است. در این زمینه نباید تندروی کرد. این آثار باید طبقه بندی شوند و باید پدارنه برای آنها تصمیم گرفت. در عین حال بارها تاکید نموده ام مهارت بازسازیگر موضوع بسیار مهمی است و برای بازسازی آثار مهم و بی نظیر باید از مهارت استادکاران بازسازی استفاده گردد.

او بعلاوه با تاکید بر این که یک بنای تاریخی علاوه بر احیا و بازسازی به نگهداری نیز احتیاج دارد، گفت: زمانی که با کثرت آثاری همانند کاروانسراها و حمام ها که برای اعصار کهن تری هستند، مواجهیم، برترین کار این است که به عملکرد اولیه خود بازگردند، اما چگونه؟ نگهداری این آثار سخت است، چه کسی می خواهد هزینه آن را بدهد؟ این ساختمانها به نگهداری، حفاظت و بازسازی احتیاج دارند، اما مسأله این است چه کسی به این کار تمایل دارد؟ حمام نواب در محله عودلاجان را شهرداری خرید و با بازسازی به موزه تبدیل کرد، اما الان بسته است و با وجود زحمت زیادی که شهرداری برای بازسازی و احیای آن کشید از عهده نگهداری آن برنیامد. این همان مرحله است که باید عقب نشینی کرد و برای حفظ و نگهداری بنا به تغییر کاربری آن از دید مالی نگاه کرد، نه این که این نگاه فقط آرمانی باشد.

مختاری درباره ورود بخش خصوصی برای حفظ و احیای بناهای تاریخی نیز اظهار کرد: در کشوری که بزرگترین دغدغه اش تهیه ارزاق عمومی مردمش است و بوجه ای برای میراث فرهنگی ندارد، چگونه میتوان هزینه های نگهداری و بازسازی ساختمانهای تاریخی را توقع داشت؟ باید مکانیزم هایی باشد که مردم هم در امور احیا و نگهداری بناهای تاریخی مشارکت داشته باشند و در همه جهان اینگونه است و وقتی آثار تاریخی مردمی باشند قابل نگهداری تر هستند. دولت، مردم و معتمدین باتجربه را نباید در این زمینه حذف کند، درحالیکه به نظرم سازمان میراث فرهنگی این کار را انجام می دهد.