مجازات های عجیب و غریب محکومان در عصر قاجار - انوار بلاگ

به گزارش، البته اصل مجازات در بسیاری از موارد معلوم و تعیین بود؛ مثلاً قاتل را اعدام و زانی را شلاق می زدند؛ اما نکته حایز اهمیت، ابتکاراتی بود که شاهان و حاکمان قاجار، برای اجرای احکام به خرج می دادند.

الگوی اجرای حکم مجرمان، معمولاً ارتباط زیادی با نگاه شخصی شاه یا حاکم به مجرم و نحوه ارتکاب جرم داشت. این نگاه شخصی هم، معمولاً با پادرمیانی اطرافیان و درباریان شکل می گرفت و حتی ببری خان، گربه ناصرالدین شاه هم، در ایجاد آن نقش ایفا می کرد! بنابراین، گاه عفو ملوکانه شامل حال جانیان بالفطره می شد و زمانی، آتش خشم شاهانه به جان مجرمان جرایم جزئی و حتی بی گناهان می افتاد و هستی آن ها را خاکستر می کرد. بسته به نوع عفو یا غضب ملوکانه، نوآوری های مختلفی بروز و ظهور می یافت که در عین غیرانسانی و ظالمانه بودن، شگفتی انسان را بر می انگیخت؛ این که چطور به ذهن شاه یا شاهزاده ای خطور نموده است که مجرم بخت برگشته را گرفتار چنین عقوبتی کند! در ادامه مطلب به تعدادی از این نوع مجازات ها اشاره می کنیم.

سربریدن، معمولاً یکی از روش های معدوم کردن مجرمان در همه ادوار تاریخی بوده است. می گویند یک بار خسروپرویز، پادشاه ساسانی، یکی از درباریان را فرا خواند و او تعلل ورزید؛ شاه خشمگین شد و گفت: اگر برای او آمدن با همه پیکرش سخت است، ما به بخشی از آن قناعت می کنیم؛ بگویید سرِ وی را برای ما بیاورند! نظیر این خشونت افسارگسیخته را، جهانگردان اروپایی دربار شاه صفی صفوی، درباره وی نقل نموده اند؛ اما در دوره قاجار، سر بریدن، آداب و رسوم ویژه ای پیدا کرد. محکوم بیچاره را به حضور شاه می آوردند؛ به او غذایی که در مطبخ سلطانی آماده شده بود، می خوراندند و قلیانی را هم برای کشیدن وی، آماده می کردند. در تمام مدت غذا و چای خوردن و قلیان کشیدن، شاه و درباریان به نظاره می نشستند و حتی زنان حرمسرا نیز، از پشت پرده های توری، این صحنه پرهیجان را تماشا می کردند! بعد از این مراسم، با دستور شاه، میرغضب وارد می شد، به محکوم نگون بخت جرعه آبی می داد و سپس، سرِ او را، مانند گوسفند، گوش تا گوش می برید و پس از جدا کردن از بدن، روی سینه وی می گذاشت؛ شاه پس از این برنامه، قهقهه ای می زد و مقداری سکه به دور جنازه محکوم مقتول می ریخت!

به نظر می رسد که مجازات بستن جلوی توپ، ابتکار انگلیسی ها باشد. آن ها در هند، شورشی ها را این گونه مجازات می کردند. در ایران دوره قاجار، مجازات بستن جلوی توپ در جا هایی که وضع اقتصادی حاکمان خوب بود و می توانستند خرج باروت را بدهند، رواج پیدا کرد. معمول این بود که سارق ها و راهزن ها را جلوی توپ می بستند، اما بعدها، این مجازات چنان عمومی شد که هر مجرمی را که هوس می کردند، جلوی توپ می بستند. این اقدام، به نوعی، قدرت نمایی حکومت نیز محسوب می شد و با آن از مردم زهرچشم می گرفت. این روش در دوره ناصرالدین شاه، در بعضی نقاط کشور، از جمله پایتخت، به کار گرفته می شد و آن قدر عمومیت داشت که اصطلاح گوشت جلوی توپ در میان مردم پایتخت و سپس، دیگر نقاط کشور، رایج شد. حُسن این روش آن بود که کارِ محکوم را سریع می ساخت و او را به رنج و درد جانکاه مبتلا نمی کرد!

شاید یکی از عجیب ترین روش های اجرای مجازات اعدام محکومان، در دوره قاجار، گچ دریافت آن ها باشد. محکوم را در جایی که تعیین شده بود نگه می داشتند؛ بعد اطراف او را با آجر و گچ بالا می آوردند تا مانند یک مجسمه سفید، روی زمین پایدار گردد. معمولاً جهتی را برای پیشاب و پساب و نیز، تنفس محکوم، روی مجسمه باز می گذاشتند تا بیشتر زنده بماند و بیشتر رنج ببرد و او، در یک فرایند دردناک و تدریجی، جان می سپرد. نمونه هایی از این نوع مجازات، توسط عکاسان اروپایی که در دوره قاجار به ایران آمدند، ثبت و ضبط شده است که تعدادی از آن ها مربوط به دورانی است که ژاندارمری ایجاد شده بود و این موضوع، نشان می دهد که روش گچ دریافت محکومانِ به مرگ، حتی در دوره پس از انقلاب مشروطه و سال های 1285 هـ. ش به بعد نیز، رواج داشته است. گچ دریافت در بیشتر مواقع، برای مجرمانی در نظر گرفته می شد که به راهزنی مشغول بودند. پیکره گچی آن ها در حاشیه جهت هایی نصب می شد که محل تاخت و تازشان بود و از این طریق، دیگر راهزنان یا افرادی را که در فکر راهزنی بودند، متنبّه می کردند. با این حال، بسیار پیش می آمد که بی گناهانی که تنها در برابر ستمگری حکام ایستاده بودند هم، به این عقوبت دردناک مبتلا می شدند.

زنده به گور کردن، روش متداولی برای دریافت جان محکومان در دوره قاجار و قبل از آن بوده است؛ منتها در این دوره، بعضی شاهزادگان، به تبع سنت مغولان، ابتکار به خرج می دادند و همه بدن محکوم را دفن نمی کردند. گاه فرد را سر و ته درون زمین می کاشتند تا پاهایش بیرون باشد و عبرت خلق گردد و زمانی دیگر، محکوم را تا گردن در خاک فرو می کردند و تنها سرِ او را بیرون می گذاشتند تا به تدریج بمیرد. معمولاً چهره محکوم بر اثر فشار خاک، حالت وحشتناکی به خود می گرفت؛ حالتی که صاحب منصبان از آن برای زهر چشم دریافت از مردم، سود می بردند.

منبع:خراسان